DE DEFLATIE - VLOEDGOLF
Het is bijna niet voor te stellen als China straks haar goederen tegen dumpprijzen aan de rest van de wereld moet verkopen! Als een slag bij heldere hemel, zou een voortgaande devaluatie van de Chinese Yuan van nog eens 20%, na de heftigste vergroting van de bandbreedte in 21 jaar (met 3%), de wereld onherkenbaar veranderen. Het is vechten tegen de bierkaai om een overgewaardeerde Yuan, bij lage of geen economische groei, te blijven ondersteunen, want de huidige valuta-reserves slinken nu zienderogen, met honderden miljarden tegelijk. China was de magneet voor internationaal vluchtkapitaal (‘hot money’), omdat het rendement daar ogenschijnlijk veel hoger was dan elders. China’s import is in de laatste maanden tweemaal zoveel gedaald als haar export, vergeleken met vorig jaar. Daarom is het nu zaak om, met name Japan in de gaten te houden, want haar economie was in het afgelopen tweede kwartaal, tegen de verwachting in, weer in een recessie beland! De gigantische monetaire verruiming van ‘Abenomics’ heeft dus niet mogen baten. Daarom lijkt Japan aanstalten te maken om deze monetaire verruiming verder uit te breiden, wat nog eens een scherp lagere Yen tot gevolg zou hebben. Maar dan kan China niet meer achterblijven, ondanks haar handelsoverschot, dat immers voornamelijk te danken is aan de ingezakte import. De gevreesde en onbedoelde valuta- en handelsoorlog is dan in volle gang!
Er is nu sprake van een ernstige internationale liquiditeitscrisis, naarmate de valuta-reserves van China en andere opkomende landen een duikvlucht hebben genomen. De verdediging van valuta’s vereist een hoge prijs. Maar de inkrimping van de $ 12,000 miljard aan valuta-reserves van Centrale Banken, komt neer op een wereldwijde monetaire verkrapping. Deze verkrapping werd in 2013 ingezet, doordat Amerika haar monetair stimuleringsprogramma verminderde (QE ‘tapering’), waardoor de Dollar met 25% steeg in minder dan 6 maanden. Dat alleen al stond gelijk aan een renteverhoging van zo’n 2%. De duizenden miljarden van uitstaande internationale Dollarleningen werden opeens aanzienlijk duurder voor niet-Amerikanen. Toch kunnen de Centrale Banken de voortgaande daling in hun valuta-reserves niet met lede ogen aanzien, want een groot deel is illiquide. Bovendien loopt dan de financiering van de lopende rekening gevaar. Daarom is het proces van devaluatie van 99% van de valuta’s ten opzichte van de Dollar nu structureel geworden. De strijd om zo’n devaluatie te voorkomen is op den duur vruchteloos, tenzij de economische groei opeens aantrekt. Reken maar, dat de Dollarschuldenaren het voorlopig zullen moeten ontgelden. Een schuld in Dollars is een ‘short’ op de Dollar, die moet worden ‘gedekt’ door terugkoop van die Dollars, wat de Dollarstijging nog kan versterken. Dit kan alleen tijdelijk(!) worden tegengegaan door een nieuwe monetaire verruiming van de Amerikaanse Federal Reserve (QE4) en het achterwege laten van een ‘officieele’ rentestijging.
Maar waarom zouden langere termijn beleggers zich zorgen maken? Is de S&P 500 index in de laatste 60 jaar niet 6 ½% per jaar gestegen, ondanks alle hoogte- en dieptepunten? Is $ 1000 in de aandelenmarkt niet omgetoverd in $ 26,500, inclusief dividenden en na commissies? En zelfs in $ 47,060, indien de pientere belegger de 5 slechtste beursdagen had weten te voorspellen en had gemist? En werden de slechtste beursdagen bijna niet altijd gevolgd door de beste? Maar elke poging om de toekomst te voorspellen op basis van het verleden is een hachelijke zaak. Daarom gaat elk model of correlatie op den duur de mist in. Want de geschiedenis wordt juist gekenmerkt door talloze onverwachte ontwikkelingen (‘Zwarte Zwanen’), die men alleen misschien ziet aankomen als men de algemene mening in de wind slaat en afgaat op het eigen instinct. Welnu, er is allang een aardverschuiving gaande, wat betreft demografie, schuldlimiet (‘Peak Debt’) en geopolitiek, die een totaal verschillende toekomst waarschijnlijk maakt. Het is menselijk om in een ontkenningsfase te blijven verkeren en te hopen, dat problemen uit de wereld worden geholpen doormiddel van, schijnbaar grenzeloze, menselijke creativiteit (‘extend and pretend’). Helaas kan men dan alles verliezen. Was Detroit niet de Silicon Valley van de jaren ‘20 (Ford had een netto-vermogen van $ 200 miljard in het geld van vandaag, veel rijker dan Bill Gates nu)? Wie had kunnen voorzien, dat het 400 jaar durende koloniale rijk van het machtige Europa ooit tot een abrupt einde zou kunnen komen? Kon Tilburg niet bogen op een 300 jaar durende bloeiperiode van de textielindustrie tot 50 jaar geleden? Kwam Kodak, na 125 jaar, niet onlangs (2013) tevoorschijn uit een faillissement als een schaduw van haar vroegere alleenheerschappij in fotografie?
Datgene wat er ooit was, de Status Quo, is niet meer. Daarom loont het om rekening te houden met het ondenkbare. Doet men dat niet tijdig, voordat het tot de massa doordringt, dan kan men in de kou komen te staan. Natuurlijk wil men niet beschouwd worden als het Zwarte Schaap van de familie. Vandaar dat men de eigen mening vaak beter voor zich kan houden. Maar de genadeloze instorting van grondstoffenprijzen en van obligatierendementen is een overduidelijk signaal, dat er een veel ernstiger economische malaise voor ons ligt, dan men algemeen aanneemt. Het ligt voor de hand, dat dit overslaat op onroerend goed-waarderingen en aandelenkoersen, zodra de almacht van de Centrale Banken door de markt in twijfel wordt getrokken. Een wereldwijde vertrouwenscrisis leidt altijd tot geopolitieke omwentelingen. Burgeroorlogen en miljoenen vluchtelingen zijn de voorlopers van een Wereldoorlog. Het lijkt op 1936 (Spaanse Burgeroorlog). Sta daar maar eens bij stil.
Het onorthodoxe monetaire beleid van de Centrale Banken mag dan in eerste instantie een economische depressie hebben voorkomen, maar de Bank of Japan (BOJ) en thans de ECB, hebben een Dollar - deflatiebeleid op hun geweten. Devaluaties van de Yen en de Euro als gevolg van hun massieve QE, lijken een internationale Dollarkredietcrisis dichterbij te brengen. De wereldschuld bestaat voor 80% uit Dollarleningen. Deze ontwikkeling wordt alleen maar verergerd door de huidige kredietnachtmerrie in China en de Opkomende Markten. Maar de wortel van al het kwaad ligt in de Ontwikkelde Landen, de grote afnemers van China’s export, die al een economische neergang beleven sinds het vierde kwartaal van 2014 (een negatief (!) Bruto Nationaal Product in Dollars uitgedrukt), terwijl de economische groei het sinds de financieele crisis van 2008 nagenoeg liet afweten. China deed er nog een schepje bovenop, door een kunstmatige, kredietgedreven, beurshausse te ontketenen, die de top 6% van de bevolking, die nog een beetje geld had, nu, na de Crash, heel duur te staan zal komen. De bedoeling was om de enorme schulden te herfinancieren via beursemissies. Die vlieger ging mooi niet op. En dan te bedenken, dat China verantwoordelijk was voor minstens 40% van de economische groei in de wereld! Maar natuurlijk was die waanzinnige kredietgroei niet vol te houden.
Als China nu een periode tegemoet gaat van structurele stagnatie, vergelijkbaar met die van Japan, dan komt dat vooral hard aan bij Duitsland en de rest van de Eurozone. China was de ideale markt voor Duitsland met haar kapitaalgoederen van hoge kwaliteit. Er vond een fenomenale exportstijging plaats. Maar dat heeft jarenlang een relatief zwakke binnenlandse economie, in Duitsland zelf, gecamoufleerd. De detailhandel is in 10 jaar niet verbeterd, vooral omdat een reeele loonstijging achterwege bleef. Verder zijn de energiekosten, vanwege het milieubeleid, 30% hoger dan het Europees gemiddelde, wat op haar beurt weer stukken hoger ligt dan de rest van de wereld. Bovendien zijn er nog een hele reeks van andere uitdagingen, zoals vergrijzing en een banksysteem, dat nog geherkapitaliseerd moet worden. Duitsland zal de rest van de Eurozone niet meer kunnen redden.
Toch komt aan alles een eind, ookal moet men misschien een tiental jaren vooruitkijken. Vooral Amerika, met zijn relatief jongere bevolking, zal weer een voortrekkersrol spelen in de veelbelovende vooruitgang in Internet, Biotechnologie, Telecommunicatie, Halfgeleiders, Robottechnologie en 3-D Printers, die vele specialisten extra werk zullen verschaffen. De toekomstige maatschappij zal worden bepaald door de kennisindustrie, met hetzelfde effect als de investeringen in de zware, kapitaalintensieve industrie van vroeger. Het ongelofelijke aantal nieuwe startende ondernemingen (‘start-ups’) in talloze sectoren zou er wel eens op kunnen wijzen, dat de wereld uiteindelijk weer sterk in opkomst kan geraken. Wie weet, beleven de ontwikkelde landen ook weer eens een Baby Boom!
DIEDERIK SCHMULL
10 September, 2015
WESTCLIFF-On-SEA, Essex, U.K.==
